Lãi suất là một trong những yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến thị trường vốn toàn cầu, tác động đến mọi thứ từ khoản vay tiêu dùng đến chiến lược tài chính của doanh nghiệp. Khi nói đến Đợt Phát Hành Cổ Phiếu Lần Đầu (IPO), những thay đổi về lãi suất có thể có tác động mạnh mẽ đến cách các công ty được định giá, số vốn họ có thể huy động và cách các nhà đầu tư phản ứng với các niêm yết mới.

Bài viết trên blog này khám phá cách mà sự biến động của lãi suất—dù là tăng hay giảm—hình thành bối cảnh IPO và ảnh hưởng đến các chiến lược định giá trên nhiều lĩnh vực.

Cơ Bản: Lãi Suất Là Gì?

Lãi suất đại diện cho chi phí vay tiền. Các ngân hàng trung ương như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ hoặc Ngân hàng Trung ương Châu Âu điều chỉnh lãi suất chuẩn để kiểm soát lạm phát, ổn định tiền tệ và kích thích hoặc làm chậm hoạt động kinh tế. Khi lãi suất tăng, việc vay mượn trở nên đắt đỏ hơn; khi chúng giảm, nó trở nên rẻ hơn.

Đối với các IPO, những thay đổi này ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường kinh tế rộng lớn hơn mà các công ty quyết định niêm yết. Lãi suất ảnh hưởng đến sự thèm muốn rủi ro của nhà đầu tư, chi phí vốn cho các công ty và cuối cùng là mức độ hấp dẫn của một IPO mới trên thị trường.

Cách Lãi Suất Thấp Tăng Cường Định Giá IPO

Trong môi trường lãi suất thấp, vốn tương đối dễ tiếp cận. Điều này khuyến khích các nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận cao hơn từ cổ phiếu, đặc biệt là các IPO định hướng tăng trưởng. Các công ty khởi nghiệp và công ty công nghệ, có thể chưa có lợi nhuận, được hưởng lợi rất nhiều vì thu nhập tương lai của họ trở nên hấp dẫn hơn khi được chiết khấu ở mức lãi suất thấp hơn.

Định giá có xu hướng tăng vọt trong những điều kiện này. Ví dụ, trong giai đoạn lãi suất cực thấp sau đại dịch COVID-19 vào năm 2020–2021, nhiều IPO công nghệ (như Snowflake, DoorDash và Airbnb) đã chứng kiến định giá cao ngất ngưởng. Các nhà đầu tư sẵn sàng trả giá cao cho tiềm năng tăng trưởng trong tương lai, một phần nhờ vào chi phí cơ hội thấp của vốn.

Nhược Điểm Của Lãi Suất Tăng

Khi lãi suất tăng, định giá IPO thường giảm. Lãi suất cao hơn có nghĩa là giá trị hiện tại của thu nhập tương lai của một công ty bị giảm. Điều này đặc biệt gây hại cho các công ty tăng trưởng mà định giá của họ phụ thuộc nhiều vào các dự đoán dài hạn lạc quan.

Ngoài ra, lãi suất cao hơn có thể chuyển sự ưu tiên của nhà đầu tư sang các tài sản an toàn hơn như trái phiếu, vốn bắt đầu cung cấp lợi suất hấp dẫn hơn. Tâm lý tránh rủi ro này có thể làm giảm nhu cầu đối với các IPO, đặc biệt là trong các lĩnh vực đầu cơ hoặc chưa được chứng minh. Các công ty có thể trì hoãn việc niêm yết, cắt giảm mục tiêu định giá hoặc huy động ít vốn hơn dự kiến.

Tác Động Đến Các IPO Theo Ngành

Lãi suất ảnh hưởng đến các ngành khác nhau một cách khác nhau. Các ngành công nghiệp cần nhiều vốn như bất động sản, cơ sở hạ tầng và tiện ích nhạy cảm hơn với chi phí vay mượn. Sự gia tăng lãi suất có thể làm cho các công ty này kém hấp dẫn hơn, do đó đẩy giảm định giá IPO của họ.

Ngược lại, các lĩnh vực như dịch vụ tài chính có thể hưởng lợi một chút từ lãi suất tăng do biên lợi nhuận lãi suất ròng được cải thiện. Tuy nhiên, ngay cả trong những lĩnh vực đó, sự không chắc chắn có thể làm nản lòng các nhà đầu tư. Công nghệ, công nghệ sinh học và các công ty khởi nghiệp giai đoạn đầu là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước việc cắt giảm định giá trong môi trường lãi suất cao do sự phụ thuộc vào tăng trưởng dài hạn.

Ví Dụ Thực Tế

  • Bùng Nổ 2020–2021: Lãi suất thấp và các biện pháp kích thích dẫn đến một làn sóng IPO với định giá cao. Các công ty như Coinbase và Rivian đã niêm yết với sự phấn khích lớn và giá cao.

  • Sự Điều Chỉnh 2022–2023: Các ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ để chống lạm phát, dẫn đến sự sụt giảm mạnh trong hoạt động IPO. Các công ty như Instacart đã phải giảm kỳ vọng định giá của họ một cách đáng kể trước khi niêm yết vào năm 2023.

  • Xu Hướng 2024–2025: Với lãi suất duy trì ở mức cao và sự không chắc chắn địa chính trị gia tăng, các công ty đã trở nên thận trọng hơn trong việc định giá IPO của họ, thường chọn trì hoãn niêm yết hoặc chọn các vòng huy động vốn tư nhân thay thế.

Phương Pháp Định Giá và Độ Nhạy Cảm Với Lãi Suất

Các ngân hàng đầu tư thường sử dụng các mô hình Dòng Tiền Chiết Khấu (DCF), phân tích công ty tương đương và các giao dịch trước đó để ước tính giá IPO. Mô hình DCF đặc biệt nhạy cảm với những thay đổi về lãi suất, vì lãi suất chiết khấu cao hơn làm giảm giá trị hiện tại của các dòng tiền tương lai dự kiến.

Các công ty khởi nghiệp phụ thuộc vào các câu chuyện tăng trưởng mạnh mẽ mà không có lợi nhuận là những công ty bị ảnh hưởng nhiều nhất. Một thay đổi 1–2% trong lãi suất chiết khấu có thể giảm định giá lý thuyết của họ xuống 20% hoặc hơn trong một số trường hợp.

Chiến Lược Thời Điểm IPO Trong Các Chu Kỳ Lãi Suất

Các công ty thông minh thường chờ đợi các chu kỳ chính sách tiền tệ thuận lợi để phát hành IPO. Nếu lãi suất đang đạt đỉnh hoặc dự kiến sẽ giảm, các công ty có thể tăng tốc kế hoạch IPO để nắm bắt tâm lý nhà đầu tư tốt hơn. Ngược lại, trong các chu kỳ thắt chặt, họ có thể chọn huy động vốn tư nhân để tránh cú sốc định giá đi kèm với việc niêm yết trong môi trường lãi suất cao.

Thời điểm cửa sổ IPO chính xác có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong vốn huy động và sự tiếp nhận của nhà đầu tư.

Kết Luận

Lãi suất đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành định giá IPO và động lực thị trường. Trong khi lãi suất thấp thường thúc đẩy tâm lý nhà đầu tư lạc quan và định giá IPO cao ngất ngưởng, lãi suất tăng lại đóng vai trò như một bài kiểm tra thực tế—thắt chặt dòng vốn và tăng cường sự xem xét các yếu tố cơ bản của một công ty.

Đối với cả nhà đầu tư và người sáng lập, việc hiểu mối quan hệ giữa lãi suất và định giá IPO là điều thiết yếu. Dù là lập kế hoạch cho một buổi ra mắt công khai hay đầu tư vào một IPO, việc nhận thức được bối cảnh kinh tế vĩ mô có thể giúp thiết lập kỳ vọng thực tế và thông báo các quyết định thông minh hơn.