Các Đợt Phát Hành Cổ Phiếu Lần Đầu (IPOs) có thể là những cơ hội thú vị cho cả nhà đầu tư và các công ty. Đối với các công ty, đây là cơ hội để huy động vốn, mở rộng hoạt động và tăng cường sự hiện diện. Đối với các nhà đầu tư, đó là lời hứa về việc mua vào sớm một cái gì đó lớn tiếp theo. Nhưng không phải tất cả các IPO đều thực hiện được lời hứa đó. Thực tế, nhiều IPO không đạt yêu cầu—và một số thất bại thảm hại.

Vậy tại sao một số IPO lại từ những kỳ vọng cao trở thành những thất bại trên thị trường? Hãy cùng khám phá những dấu hiệu đỏ phổ biến nhất thường báo hiệu rắc rối cho IPO trước khi nó bắt đầu.

1. Tài chính yếu hoặc không nhất quán

Sức khỏe tài chính của một công ty là yếu tố quyết định quan trọng cho sự thành công của IPO. Các nhà đầu tư xem xét kỹ lưỡng các xu hướng doanh thu, biên lợi nhuận, sự ổn định của dòng tiền và mức nợ. Các công ty có doanh thu giảm, thua lỗ gia tăng hoặc hiệu suất tài chính không nhất quán thường gây ra những dấu hiệu đỏ. Ví dụ, một công ty có chi phí hoạt động gia tăng mà không có sự tăng trưởng doanh thu tương ứng có thể báo hiệu sự không hiệu quả hoặc các thực tiễn kinh doanh không bền vững. Sự không ổn định tài chính như vậy có thể làm giảm lòng tin của nhà đầu tư, dẫn đến sự tiếp nhận IPO lạnh nhạt hoặc sự sụt giảm cổ phiếu sau khi niêm yết.

Hơn nữa, tính minh bạch trong báo cáo tài chính là điều tối quan trọng. Các công ty dựa vào các chỉ số không theo GAAP hoặc đưa ra các dự báo quá lạc quan mà không có sự hỗ trợ đáng kể có thể gây hiểu lầm cho các nhà đầu tư. Các nhà đầu tư tiềm năng cần phải xem xét kỹ lưỡng các báo cáo tài chính của công ty, kiểm tra các giả định đứng sau các dự báo và đánh giá tính thực tế của các mục tiêu tăng trưởng. Lịch sử điều chỉnh lợi nhuận hoặc các điều chỉnh kế toán thường xuyên cũng có thể chỉ ra các vấn đề quản lý tài chính tiềm ẩn, làm giảm thêm sự quan tâm của nhà đầu tư.

2. Định giá cao và sự cường điệu

Một định giá bị thổi phồng, thường do sự cường điệu của thị trường, có thể đặt ra những kỳ vọng không thực tế cho hiệu suất của một công ty sau IPO. Khi giá IPO của một công ty cao hơn đáng kể so với giá trị nội tại của nó, điều này tạo ra áp lực để đạt được kết quả xuất sắc nhằm biện minh cho mức giá cao. Việc không đáp ứng những kỳ vọng này có thể dẫn đến sự điều chỉnh giá cổ phiếu mạnh mẽ, như đã thấy trong các trường hợp như WeWork, nơi định giá cao đã góp phần vào việc rút IPO của nó.

Các nhà đầu tư nên cẩn trọng với các công ty nhấn mạnh tiềm năng tương lai mà không có các chỉ số hiệu suất hiện tại vững chắc. Mặc dù triển vọng tăng trưởng là quan trọng, nhưng chúng nên được dựa trên các cột mốc có thể đạt được và được hỗ trợ bởi một kế hoạch chiến lược rõ ràng. So sánh các chỉ số định giá của công ty với các đối thủ trong ngành và đánh giá lý do đứng sau mức giá có thể cung cấp cái nhìn về việc liệu IPO có được định giá hợp lý hay bị thúc đẩy bởi sự nhiệt tình đầu cơ.

3. Mô hình kinh doanh mơ hồ hoặc yếu

Một mô hình kinh doanh rõ ràng và vững chắc là điều cần thiết cho sự thành công lâu dài. Các công ty không thể diễn đạt cách họ tạo ra doanh thu, chiến lược thu hút khách hàng hoặc con đường đến lợi nhuận có thể gặp khó khăn trong việc giành được lòng tin của nhà đầu tư. Sự mơ hồ trong mô hình kinh doanh có thể chỉ ra sự thiếu định hướng chiến lược hoặc một cách tiếp cận thị trường chưa được kiểm chứng, cả hai đều có rủi ro cho các nhà đầu tư.

Hơn nữa, các doanh nghiệp hoạt động trong các thị trường bão hòa mà không có một giá trị độc đáo hoặc lợi thế cạnh tranh có thể thấy khó khăn trong việc duy trì tăng trưởng. Các nhà đầu tư nên đánh giá xem công ty đã xác định một ngách thị trường rõ ràng, sở hữu công nghệ độc quyền, hoặc có các yếu tố khác có thể thúc đẩy thành công lâu dài hay không. Một mô hình kinh doanh được xác định rõ không chỉ hướng dẫn các quyết định hoạt động mà còn tạo ra sự tự tin giữa các bên liên quan.

4. Phụ thuộc quá mức vào một sản phẩm hoặc khách hàng duy nhất

Sự phụ thuộc vào một sản phẩm duy nhất hoặc một cơ sở khách hàng hạn chế có thể khiến một công ty phải đối mặt với những rủi ro đáng kể. Nếu sản phẩm chính trở nên lỗi thời hoặc một khách hàng lớn chấm dứt mối quan hệ, dòng doanh thu của công ty có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Rủi ro tập trung như vậy nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đa dạng hóa trong cả sản phẩm và nhân khẩu học khách hàng.

Các nhà đầu tư nên xem xét phân tích doanh thu của công ty để xác định các điểm yếu tiềm ẩn. Một danh mục đa dạng cho thấy khả năng phục hồi và khả năng thích ứng với những thay đổi của thị trường. Các công ty chủ động mở rộng dòng sản phẩm và cơ sở khách hàng của họ thể hiện tầm nhìn chiến lược, điều này rất quan trọng cho việc duy trì tăng trưởng và vượt qua những biến động của ngành.

5. Dấu hiệu đỏ từ quản lý

Năng lực và tính chính trực của đội ngũ lãnh đạo của một công ty là rất quan trọng cho sự thành công của nó. Sự thay đổi lãnh đạo thường xuyên, thiếu kinh nghiệm trong ngành liên quan, hoặc liên quan đến các tranh cãi trong quá khứ có thể báo hiệu các vấn đề quản trị tiềm năng. Các nhà đầu tư nên nghiên cứu lý lịch của các giám đốc điều hành và thành viên hội đồng quản trị để đánh giá hồ sơ và khả năng lãnh đạo của họ.

Ngoài ra, mức lương giám đốc không tương xứng, đặc biệt là trong các công ty chưa có lợi nhuận, có thể chỉ ra sự không phù hợp trong các động lực. Tính minh bạch trong các quy trình ra quyết định và cam kết với lợi ích của cổ đông là những dấu hiệu của quản lý hiệu quả. Các công ty ưu tiên các cấu trúc quản trị doanh nghiệp mạnh mẽ có vị trí tốt hơn để điều hướng những phức tạp của thị trường công khai.

6. Điều kiện thị trường không thuận lợi

Thời điểm của một IPO đóng vai trò quan trọng trong kết quả của nó. Việc phát hành IPO trong các giai đoạn biến động của thị trường, suy thoái kinh tế hoặc bất ổn địa chính trị có thể làm giảm sự nhiệt tình của nhà đầu tư. Ngay cả những công ty có nền tảng vững chắc cũng có thể gặp khó khăn trong việc thu hút đầu tư nếu tâm lý thị trường rộng lớn là tiêu cực.

Các công ty nên đánh giá các chỉ số kinh tế vĩ mô và sự thèm muốn của nhà đầu tư trước khi tiến hành IPO. Việc trì hoãn phát hành cho đến khi điều kiện thị trường ổn định có thể nâng cao khả năng thành công của buổi ra mắt. Các nhà đầu tư, về phần mình, nên xem xét bối cảnh kinh tế rộng lớn hơn khi đánh giá các cơ hội IPO, nhận ra rằng các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất cổ phiếu.

7. Sử dụng không rõ ràng của tiền thu được từ IPO

Tính minh bạch về việc sử dụng dự kiến của các quỹ IPO là điều cần thiết cho lòng tin của nhà đầu tư. Các công ty cung cấp các tuyên bố mơ hồ hoặc chung chung về việc sử dụng tiền thu được cho “các mục đích doanh nghiệp chung” có thể gây ra lo ngại về kế hoạch chiến lược và trách nhiệm tài chính. Các nhà đầu tư thích các tiết lộ chi tiết phác thảo các sáng kiến cụ thể, chẳng hạn như phát triển sản phẩm, mở rộng thị trường hoặc giảm nợ.

Một chiến lược phân bổ vốn được diễn đạt rõ ràng cho thấy rằng công ty có một tầm nhìn rõ ràng cho sự tăng trưởng và cam kết mang lại giá trị cho cổ đông. Ngược lại, sự mơ hồ trong lĩnh vực này có thể gợi ý về sự thiếu định hướng hoặc chuẩn bị, có thể dẫn đến việc sử dụng vốn không hiệu quả và lợi nhuận không tối ưu cho các nhà đầu tư.

8. Bán cổ phiếu nội bộ

Việc bán cổ phiếu nội bộ đáng kể trong hoặc ngay sau một IPO có thể được coi là thiếu niềm tin vào triển vọng tương lai của công ty. Mặc dù việc các nhà đầu tư sớm và nhân viên thanh lý một số cổ phần là điều bình thường, nhưng việc bán ra quy mô lớn có thể chỉ ra rằng những người có kiến thức sâu sắc về công ty không lạc quan về hiệu suất lâu dài của nó.

Các nhà đầu tư nên phân tích tỷ lệ cổ phiếu được bán bởi các bên nội bộ và sự hiện diện của các thỏa thuận khóa hạn chế việc bán ngay sau IPO. Một cách tiếp cận cân bằng, trong đó các bên nội bộ giữ một phần lớn cổ phần, thường phù hợp với lợi ích của các cổ đông mới, thúc đẩy cam kết với sự tăng trưởng bền vững của công ty.

9. Thiếu lợi thế cạnh tranh

Sự thành công lâu dài của một công ty thường phụ thuộc vào khả năng bảo vệ thị phần và chống lại các đối thủ cạnh tranh. Một “lợi thế cạnh tranh” đề cập đến những lợi thế bền vững như công nghệ độc quyền, giá trị thương hiệu mạnh, lợi thế về chi phí, bảo vệ quy định hoặc hiệu ứng mạng. Nếu một công ty ra công chúng thiếu những đặc điểm phân biệt này, nó có thể gặp khó khăn trong việc duy trì quyền lực định giá hoặc lòng trung thành của khách hàng khi cạnh tranh gia tăng.

Các nhà đầu tư nên xem xét kỹ lưỡng hồ sơ IPO để tìm dấu hiệu phân biệt. Công ty có cung cấp điều gì đó độc đáo mà các đối thủ không thể dễ dàng sao chép không? Có các bằng sáng chế, chi phí chuyển đổi cao, hoặc các quan hệ đối tác độc quyền không? Nếu không, và công ty hoạt động trong một thị trường rất hàng hóa, biên lợi nhuận và tiềm năng tăng trưởng của nó có thể nhanh chóng bị xói mòn sau khi ra công chúng.

10. Quản trị doanh nghiệp yếu

Quản trị doanh nghiệp mạnh mẽ là điều cần thiết để xây dựng lòng tin của nhà đầu tư và đảm bảo quản lý có trách nhiệm. Các cấu trúc quản trị yếu—như cổ phiếu hai lớp cho phép các nhà sáng lập kiểm soát không tương xứng hoặc thiếu độc lập của hội đồng quản trị—có thể hạn chế ảnh hưởng của cổ đông và tăng rủi ro ra quyết định kém. Đây là một vấn đề đáng chú ý trong một số thất bại IPO nổi bật.

Các nhà đầu tư tiềm năng nên xem xét các tiết lộ về quản trị trong hồ sơ IPO để hiểu cấu trúc của công ty. Tìm kiếm các dấu hiệu như sở hữu tập trung, thiếu sự đa dạng trong hội đồng quản trị, hoặc thiếu các kiểm soát và cân bằng. Một khung quản trị minh bạch và cân bằng giúp thúc đẩy trách nhiệm và có thể bảo vệ các cổ đông thiểu số khỏi các lạm dụng quyền lực tiềm ẩn.

Nghiên cứu trường hợp: Các IPO đã không đạt yêu cầu

WeWork (2019)

Từng được định giá 47 tỷ USD, IPO của WeWork đã sụp đổ sau khi xuất hiện những lo ngại về thua lỗ tài chính, quản trị doanh nghiệp và hành vi của người sáng lập. IPO đã bị rút lại chỉ vài tuần trước khi ra mắt, và định giá đã bị cắt giảm trong các vòng gọi vốn tư nhân tiếp theo.

Blue Apron (2017)

Mặc dù có sự phấn khích ban đầu mạnh mẽ, sự thiếu lợi nhuận của Blue Apron, chi phí thu hút khách hàng gia tăng và sự cạnh tranh gay gắt đã dẫn đến việc giá cổ phiếu của nó sụp đổ hơn 80% trong năm đầu tiên.

Robinhood (2021)

IPO của Robinhood thu hút sự chú ý lớn, nhưng những tranh cãi xung quanh việc thanh toán cho dòng lệnh, sự cố kỹ thuật và sự giám sát quy định đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh giá trị cổ phiếu sau IPO.

Kết luận

Mặc dù con đường IPO mang lại nhiều hứa hẹn, nhưng nó cũng đi kèm với những cạm bẫy. Một số công ty đơn giản là không sẵn sàng cho những khắc nghiệt của thị trường công khai—dù là do sự không ổn định tài chính, thiếu sót trong quản trị, hay kế hoạch chiến lược kém. Đối với các nhà đầu tư, việc nhận diện các dấu hiệu đỏ sớm có thể có nghĩa là sự khác biệt giữa việc nắm bắt một cơ hội vững chắc và bước vào một cái bẫy tốn kém.

Một IPO thành công không chỉ là về thương hiệu mạnh hay sự cường điệu của truyền thông. Nó đòi hỏi một mô hình kinh doanh vững chắc, lãnh đạo đáng tin cậy, tài chính lành mạnh và một kế hoạch truyền cảm hứng cho sự tự tin lâu dài. Bằng cách phân tích các yếu tố này một cách nghiêm túc, các nhà đầu tư có thể điều hướng cảnh quan IPO với sự tự tin và rõ ràng hơn.

Trong thế giới đầu tư IPO, sự hoài nghi không phải là bi quan—đó là sự thận trọng.